SİİRT’teki Başur Höyük’te 2013’te başlayan kazılarda 39 taşı bulunan 5 bin yıllık oyun gizemini koruyor. Batman Müzesi’nde sergilenen taşların bulunduğu dönemde kazı çalışmalarında fariza kayran Eksper Arkeolog Abdurrahman Demir, noyunun asıl oynandığının hala gizemini koruduğunu belirterek, ‘Benzer eserler ışığında benzeri mukayese yaptığımızda, herkes adına 4 domuzun, 4 köpeğin olması, ayn şeklinde olması, pramidal taşların olması ve mermi tıpkısı taşların olmasıyla bunun elhak bire bir zeka oyunu olduğunu de aslında gösteriyor. Aynı av oyunu, yarış oyunu ya dahi zeka oyunu mümkün. ‘Satrancın atasıdır’ geçmek üstelik belki çok de falsolu olmayabilir? dedi.
Siirt’in 20 kilometre kuzeybatısında vadi kayran, Başur Höyük’te Ilısu Barajı ve Hidroelektrik Santrali Projesi kapsamında 2013’te yapılan hafriyat çalışmalarında ortaya çıkarılan tıpkı mezarda ‘Er Tunç Çağı’na ilişik kısaca 5 bin yıllık oyun taşları bulundu. Kapik ve hınzır kadar figürler kâin taşların sunma sonuncusu 2019’bile yapılan kazılarda ortaya çıkarıldı. Toplamda 39 skor olan taşlar Batman Müzesi’nde esirgeme altına alındı. Taşların 2 dirilik ile oynanan av, yarış veya zeka oyunu için beğenilen ahcar olduğu düşünülürken, şüphesiz oynandığı ise hala gizemini koruyor.
O dönem hafriyat çalışmalarında fariza alan Batman Müzesi’nde kazı bilimci Abdurrahman Demir, ‘2013 yılında ilk kez eserlerle karşılaştık, tıpkı çukur buluntusu namına. Elan sonra 2019 yılında ise akıbet parçası olan domuzu bulduk. Eş asar ışığında aynı karşılaştırma yaptığımızda, bütün yerine 4 domuzun, 4 köpeğin olması, ayn şeklinde olması, pramidal taşların olması ve kurşun tıpkısı taşların olmasıyla bunun filhakika aynı zeka oyunu olduğunu haddizatında gösteriyor. Tamamen zeka oyunudur diyebilir miyiz, tartışılır. Bir av oyunu, yarışma oyunu ya dahi zeka oyunu olabilir. ‘Satrancın atasıdır’ gelmek de belki çok dahi falsolu olmayabilir. Oyun taşının 2019 yılında yapılan çalışmayla beraber bütün parçaları tamamlandı. Tabi sonuçta tığ hafriyat yaptığımız için, oyunun ne şartlarda, ne şekilde oynandığını bilmiyoruz? diye konuştu.
‘BAŞURLULAR SANAT ÜRETMİŞ DİYEBİLİRİZ’
Bulunan oyun taşlarıyla Başurluların musahabe ürettiğini belirten Çipo, ‘Oyun taşlarının milattan önceki 3100 ile 2900 yılları arası yani toplamda 5 bin almanak tıpkısı geçmişi var. Er Tunç Çağı’nın balaban eserlerinden biridir. Batman Müzesi Müdürlüğü Başkanlığı’nda yapılan kazılarda, Doç. Dr. Haluk Sağlamtimur’un yaptığı çalışmalarda ortaya çıkarıldı. Bu taşların hangi amaçla yapıldığı bilinmemekle beraber bununla ilişik hem ecnebi hem domestik icraat var. Üstüne hem makaleler hem birlikte çabuk çalışmaları bitmeme ediyor. İlerleyen zamanlarda yayınlanacaktır. Taşlar çok enteresandır. Oyunla ilgiliden feyiz, o dönemin insanlarının çevresini taşlara yansıttığını rahatlıkla görebiliyoruz. Söz Gelişi tığ temas satranç oyununa baktığımızda satrançtaki atlar, kermen ve piyonların bir benzerini bu oyunda birlikte görebiliyoruz gerçekte. Başur Höyük’ten çıkarılan bu oyun taşları toplamda 39 sayı olup, 2 kişiyle oynandığı düşünülmektedir. Döneminin sunma balaban görüşme eserleridir diyebiliriz. Zira birçok eş iz yapar, zanaat üretir amma ‘Başurlular hanek üretmiş’ diyebiliriz? ifadelerini kullandı.
