SİİRT’teki Başur Höyük’te 2013’te başlayan kazılarda 39 taşı kâin 5 bin almanak baziçe gizemini koruyor. Batman Müzesi’nde sergilenen taşların bulunduğu dönemde kazı çalışmalarında görev alan Ehlihibre Kazı Bilimci Abdurrahman Çipo, noyunun temel oynandığının bibi gizemini koruduğunu belirterek, “Analog eserler ışığında benzeri kıyas yaptığımızda, herkes kendisine 4 domuzun, 4 köpeğin olması, ayn şeklinde olması, pramidal taşların olması ve mermi tıpkı taşların olmasıyla bunun doğrusu bir zeka oyunu olduğunu dahi haddizatında gösteriyor. Benzeri av oyunu, yarış oyunu ya üstelik zeka oyunu olabilir. ‘Satrancın atasıdır’ emretmek üstelik belki çok dahi yanlış olmayabilir” dedi.

Siirt’in 20 kilometre kuzeybatısında vadi düzlük, Başur Höyük’te Ilısu Barajı ve Hidroelektrik Santrali Projesi kapsamında 2013’te yapılan hafriyat çalışmalarında ortaya çıkarılan tıpkı mezarda ‘Er Tunç Çağı’na ilişkin yaklaşık 5 bin almanak baziçe taşları bulundu. Köpek ve domuz kabil figürler mevcut taşların arz sonuncusu 2019’dahi yapılan kazılarda ortaya çıkarıldı. Toplamda 39 skor olan ahcar Batman Müzesi’nde dulda altına alındı. Taşların 2 dirilik ile oynanan av, yarış yahut zeka oyunu amacıyla kullanılan taşlar olduğu düşünülürken, bittabi oynandığı ise bibi gizemini koruyor.

O bölüm kazı çalışmalarında fariza düzlük Batman Müzesi’nde kazı bilimci Abdurrahman Çipo, “2013 yılında ilk kez eserlerle karşılaştık, ayrımsız mezar buluntusu namına. Henüz bilahare 2019 yılında ise son parçası olan domuzu bulduk. Benzer asar ışığında ayrımsız karşılaştırma yaptığımızda, tümce yerine 4 domuzun, 4 köpeğin olması, ayn şeklinde olması, pramidal taşların olması ve mermi bire bir taşların olmasıyla bunun zaten tıpkısı zeka oyunu olduğunu gerçekte gösteriyor. Tamamen zeka oyunudur diyebilir miyiz, tartışılır. Tıpkısı av oyunu, yarış oyunu evet de zeka oyunu olanaklı. ‘Satrancın atasıdır’ emreylemek da belki çokça birlikte falsolu olmayabilir. Baziçe taşının 2019 yılında yapılan çalışmayla bu arada hep parçaları tamamlandı. Tabi sonuçta tığ hafriyat yaptığımız için, oyunun hangi şartlarda, hangi şekilde oynandığını bilmiyoruz” diye konuştu.’BAŞURLULAR HANEK ÜRETMİŞ DİYEBİLİRİZ’

Bulunan baziçe taşlarıyla Başurluların sanat ürettiğini söyleyen Çıpa, “Oyun taşlarının milattan evvel 3100 ile 2900 yılları arası yani toplamda 5 bin almanak ayrımsız geçmişi var. Erken Bronz Çağı’nın önemli eserlerinden biridir. Batman Müzesi Müdürlüğü Başkanlığı’nda yapılan kazılarda, Doç. Dr. Haluk Sağlamtimur’un yaptığı çalışmalarda ortaya çıkarıldı. Bu taşların ne amaçla yapıldığı bilinmemekle beraber bununla ilgili hem yabancı hem yerli çalışmalar var. Konusunda hem makaleler hem birlikte acele çalışmaları bitmeme ediyor. İlerleyen zamanlarda yayınlanacaktır. Ahcar çokça enteresandır. Oyunla ilgiliden tezayüt, o dönemin insanlarının çevresini taşlara yansıttığını ferah ferah görebiliyoruz. Söz Gelişi biz temas satranç oyununa baktığımızda satrançtaki atlar, kermen ve piyonların benzeri benzerini bu oyunda de görebiliyoruz gerçekte. Başur Höyük’ten çıkarılan bu oyun taşları toplamda 39 sayı olup, 2 kişiyle oynandığı düşünülmektedir. Döneminin yeryüzü şanlı konuşma eserleridir diyebiliriz. Zira bir nice herif im yapar, zanaat üretir amma ‘Başurlular musahabe üretmiş’ diyebiliriz” ifadelerini kullandı.