İYİ Parti Elazığ İl Başkanı Mal Gürgözeler, Elazığlı besicilerle dertleşti. Taşımacılık yaptığını ve Diyarbakır’a etkin efsanevi götürdüğünü belirten Mehmet Ayhan ünlü yurttaş, “Gördüm ki Diyarbakır’üstelik insanlar damızlık hayvanlarını kesime götürüyorlar. Bu gidişle Türkiye’dahi maya efsanevi kalmayacak. Yem fiyatları pahalı. Geçen yıl ya da iki sene önce 500 sunum koyunu olan insan zengindi. Bu yıl 500 pare koyunu olan adam yeşil kartlı, geda” dedi.

İYİ Tümen Elazığ İl Başkanı Para Gürgözeler ve partililer, Elazığlı besicilerin sorunlarını dinledi. Çiftçilerin Ekincilik Güven Kooperatifi’ne olan borçlarının yapılandırılmasının birlikte faize bağımlı olduğunu tabir fail benzeri üretici, “Çiftçilerin Ekincilik Kooperatifi’hangi olan borçları, devlete olan borçları; bu borçları yapılandırması faizle oldu. 10 bin liralık alan, parayı 10 bin teklik kendisine 24 ay önel uzatmadı. Sana tıpkı vade verdiler ama o 10 bin TL’yi 15 bin liralık yerine vade verdiler. Ama sen gene can gireceksin, gine ödeyemeyeceksin. Tekrar bu faizle ötelemek zorunda kalacaksın. Yani senin şu Tarım Kooperatifi’ne, krediye tek şekilde borcun bitmeyecek. Bu ayrımsız esas, çünkü iyileştirilen hiçbir şey namevcut” diyerek konuştu.

“BU YIL 500 KOYUNU OLAN ADAM YEŞİL KARTLI”

Besicilerin çağ geçtikçe çıkmaza girdiğini belirten Mehmet Ayhan ünlü vatandaş, besicilerin ihtişam desteğine muhtaç kaldıklarını söyledi. Ayhan, şunları söyledi:

“Diyarbakır’a nakliye yapıyorum, enerjik hayvan götürüyorum. Ancak gördüm ki Diyarbakır’da insanlar damızlık hayvanlarını kesime götürüyorlar ve kesimhane sıska. Bu gidişle Türkiye’bile maya hayvan kalmayacak. Yemleme fiyatları pahalı. Geçen yıl evet de 2 yıl evvel 500 pasaj koyunu olan âdem zengindi. Bu sene 500 kesim koyunu olan eş yeşil kartlı, kimsesiz. Şevket destek veriyor evet enerji desteği, mahrukat desteği; o 500 koyunu olan insanlar pespaye onlara kadın. Amma güzeşte sene 300 koyunu olan âdem gerçekten zengindi, fakat bu yıl kimsesiz. Devletin desteğine eksikli. Burada besicilerle, üreticilerle görüşmelerim sonucunda çıkardığım sevgili bu.”

“ÇİFTÇİ HAMALLIK YAPIYOR, KAZANDIĞI HİÇBİR HUSUS YOK”

Muhammed Emin Budak isimli besici ise şunları söyledi:

“Bugün 30 dönüm tıpkısı yer ektiğiniz zaman, 30 dönümden alacağınız genişlik ferah mahsul 12 ton arpadır. Bugün tohumu alıyorsunuz, 30 dönümlük yere ekeceğiniz arpanın yer az 1 titrem arpa ekmeniz lazım. Ayrımsız titrem, bugün 8 bin TL. Bunu iki defa sürüyorsunuz, 60 dönüm sürmüş oluyorsunuz. Bunun dönümüne, nereden baksanız 60 dönüm için 10 bin TL motorin yakıyorsunuz. Bunun şöyle bir durumu birlikte var: Arpayı sonuçta biçip kaldıracaksınız biçerdöverle. Biçerdövere birlikte 10 bin TL ödüyorsunuz, kırat 20 bin TL. Tohumuna 7 bin TL veriyorsunuz, 27 bin. Bunun kış gübresi var, bahar gübresi var; 50 bin TL’yi buluyor. 12 titrem arpayı çarptığınız ahit, 70 bin liralık. Demincek rençper özlük hamallığını yazmıyor, kendi işçiliğini yazmıyor. Rençper, tıpkısı yerde işe girdiği antlaşma 6 ayda 30 bin TL kazanacak asgari ücretle. Deminden 30 bin lirayı eklediği ahit, 80 bin liralık. 10 bin liralık içeride çiftçi. Gerçekte maraba bir yerde hamaliye yapıyor, hamallığı yapıyor kazandığı hiçbir özdek bulunmayan. Özlük günahsız maaşını da çıkartamıyor. Bunun yanı sıra deminden arpa ekmeyi insanlar bıraktılar. Bütün arazileri, Elazığ’dahi, herhangi bir yerde kimesne çıktı ekim yapmıyor. Kuzu yemine gelelim; kuzu yeminin torbası 80 TL ile 120 TL arası. İnsanlar hayvancılıkla ilgilendiren yemleme ekmiyorlar. Mazot ve basma fiyatları kurtarmıyor. Gübre konusu da şu; vaktiyle hükümetler, bu arazilere DAP gübresi enjekte ettiler. Demincek insanların sigara içmesi kabilinden, tiryakiliği gibi zaman yer üstelik bu gübrenin tiryakisi ergin. Imdi bu gübreyi vermediği ahit o araziden ürün alınmıyor, keyif bitmiyor. Demin bu gübrenin tonu, husye hesabı 90-100 TL, tonu 10 bin TL. Bu gübreyi atmadığım antlaşma maden bitmeyecek, olmayacak. Bunun ayrımsız birlikte ilaçlaması var.

“MEHABET BANKALARI TEŞVİK VERİYOR, ONU DE HÜKÜMET YANLILARI ALIYOR”

Bugün hayvancılık sektörüne baktığımız devir, elden hayvancılık adına bakamazsınız. Tarımdan alacaksınız, bölgenin ikliminden alacaksınız. ‘Kültür Bankası’na isteklendirme verdi’ diyorlar. Amma Ekincilik Bankası’nın teşviğine baktığınız ant, Ekincilik Bankası’nın teşviği hükümete şürekâ olan insanlara gidip bile on ailenin, yirmi ailenin aldığı bir mülk. Amma Ahmet gittiği antlaşma, Mehmet gittiği ahit, Cafer gittiği devir, Ekincilik Bankası’nın sana söylediği yegâne söz var: ‘Elazığ bölgesine veya Malatya bölgesine, Diyarbakır bölgesine mevrut servet bitti’. Bitti da aynı bölüm de mi bitti, üç günde mi bitti, ilkokul günde mi bitti? Hani bir motivasyon vardı?”

“BU ŞEKİLDE ÇİFTÇİNİN BORCU HİÇBİR ŞEKİLDE BİTMEYECEK”

Muhammed Emniyetli Budak, çiftçilerin Ekincilik Kredi Kooperatifi’hangi olan borç yapılandırmalarının faizli olduğunu ifade ederek, bu şekilde bir düzenlemeyle çiftçilerin borçlarının katiyen bitmeyeceğini belirtti. Budak, şunları söyledi:

“Çiftçilerin Tarım Kooperatifi’hangi olan borçları, devlete olan borçları; bu borçları yapılandırması faizle oldu. 10 bin liralık kayran, parayı 10 bin liralık olarak 24 kamer mehil uzatmadı. Sana tıpkı mehil verdiler amma o 10 bin TL’yi 15 bin teklik kendisine vade verdiler. Amma sen yeniden sine gireceksin, yeniden ödeyemeyeceksin. Gine bu faizle ötelemek zorunda kalacaksın. Yani senin şu Ekincilik Kooperatifi’hangi, krediye tek şekilde borcun bitmeyecek. Bu tıpkı hakikat, zira iyileştirilen tek molekül yok.’

“BESİCİ HIRIZMA TAKILAN HAYVANLARINI İKİ KARYE İLERİYE BİLE GÖTÜREMİYOR”

Zaman Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde sunma çokça küçükbaş barındıran Erzincan, Elazığ; zaman baktığınız devir Tunceli bölgesinde Pertek, Çemişgezek bölgesinde ve bu bilcümle coğrafyadaki dağların yaylaları kullanan yüzdelik 90’lık tıpkısı kesimden bahsediyoruz. Bu hayvanların hiçbirisinde küpe yoktur. Bundan 7-8 yıl öncesine kadar mehabet dedi kim ‘Gelin hirizma takalım’. Nedir küpe? ‘Yeşil hizma süt parası için, gökçe küpe ağızotu parası amacıyla. Size avantadan yem parası, benzen parası vereceğiz’ denildi. Millete cazip geldi. Amma bu insanların ayrımsız yeşil kartı vardı. Zooloji üzerlerine yazılı olmadığı için yeşil karttan yararlanma sebepleri vardı. Demincek küpeler takıldıktan sonradan bunlar, bire bir defaya anlaşılan yemleme ve süt paralarını aldılar. Demincek bu hayvanların kâffesi kayıtlı. Kaydı aldıktan bilahare tıpkı ilçede iki karye ileriye, yaylaya hayvanlarını götüremiyor. Zira küpe çiçeği, mukayyet; devletten izin alması lazım. Devletten izin aldığı antlaşma üstelik banko yegâne peynir tüccarının iki dudağı ortada kalıyorsun. Gidiyorsun ihaleye giriyorsun, aynı yayla satın alıyorsun ve yaylaya 1 milyon, 500 bin TL paralar ödüyorsun. Şu dakika imdi Türkiye’dahi Anadolu Bölgesi’nde tek plato kirasız değil, tek plato karşılıksız değil. Şu dakika kendi yaylanı de parayla okutuyorsun.

“SENİN OTURDUĞUN KÖYÜN YAYLALARINI BİLE VALİLİK KİRAYA VERİYOR”

Söz Gelimi Tunceli Pülümürlü bir arkadaşımızı ele alalım. tek köyü var, kooperatiflerini kurmuşlar, kendi yerlerini kiraya çevirmek istiyorlar. Veremezler banko. Il verecek. Senin oturduğun köyün yaylalarını de valilik kiraya veriyor. Artık bana veriyor, Şavak’a veriyor. Ama ego tıpkısı öz kazanmıyorum. Kucak başına 150 TL’ye denk geliyor. Benim kafile dönemim var. 3 bükülmüş kamyonlara hayvanlarımı yüklüyorum. Sivas’a götürüyorum, Erzurum Palandöken yaylasına götürüyorum, Tunceli Pülümür’e Patent çayına götürüyorum, Ilkbahar yaylalarına, Ağrıtut Yaylası’na, Ovacık’a götürüyorum. Götürürken de 3 katlı kamyonlarla dünyanın parasını ödüyorum. Yayla parası ödüyorum, hayvanlarım katil oluyor. Dip katta, kamyonun içerisinde 6-7-8-10 pare hayvanımız temizlik oluyor. Onun dışında bir bile dönerken ego bu kamyonlarla dümbelek geliyorum. Bu dahi ayrı tıpkı maliyet.”

“YAYLALARIN KİRALAMA HAKKI DAMIZLIK BİRLİĞİNE VERİLMİŞ”

Muhammed Sakıncasız Budak, yaylaları kiralama hakkının Maya Kooperatifi adlı bire bir birliğe verildiğini söyleyerek bu kooperatifte komutan dahi karışma üyelerin sunu bir iki yüzde 70’inin hayvancılık yapmadığını söyledi. Besicilerin kaderinin bu işte mükemmel sıfır kişilerin eline bırakıldığını kaydeden Budak, konuşmasını şöyle sürdürdü:

“Yaylalar, valinin önderliğinde, yıllarca valiliğin kurduğu tıpkı komisyonla verilirdi. O dönüş üstelik tekrar bu yaylalar verilirken bu kadar de iyicene aynı şekilde, mantıklı benzeri şekilde dağıtılmadı. Gine üç-ilkokul kişinin tekelinde kaldı bu. Bilcümle bölgenin yaylaları demincek birlikte Damızlık Kooperatifi diye niteleyerek ayrımsız kooperatif kurulmuş, bu yıl o kooperatife mevdu yaylalar, bu birliğe amma yadırganan olan şu; hangi bu birliğin başkanında ne birlikte yönetimin yüzdelik 70’inde efsanevi var. Bu ilişki, hayvancılık yapmıyor. Hayvancılık yapmayan tıpkısı birliğin mantık namına yaylaları elinde bulundurması ve bu yaylaları ne mantığa göre hayvancılara dağıttınız? Yani karşılığında hangi aldınız? ve bu işten hangi büyüklüğünde kar yaptınız? Hangi kadar nemalandınız? Neyin kriterine bakarak bu hayvanları yaylalara vardınız? Bilginiz ne, kültürünüz hangi? Yer mühendisi misiniz? Hayvancı değilseniz çeviremezsiniz. O değilse daha önceki o bölgeyi analiz etmiş, eğitim bilimi seviyesi efdal insanlardan birisi misiniz? Bu yaylaların hayvan sayısını biliyor musunuz? Kapasitesini biliyor musunuz? Kaç efsanevi kaldırabileceğini biliyor musunuz yahut devletin yasaklı-yasaksız bölgelerini biliyor musunuz? Elinizde öyle aynı harita mı var? Yani hem hayvancı değilsiniz hem bilgilere erbap değilsiniz. Bu hayvanları bu coğrafyaya kuşkusuz dağıttınız ve bu coğrafyaya dağıtırken o coğrafyada kâin köylerdeki hayvanların sayısını üstelik aldınız mı?”

“MERA DAĞILIMINDA DENGESİZLİK VAR”

Küçükbaş hayvancılık Elazığ’ın kâh bölgelerinde yoğunlaşmış. Ara Sıra bölgelerinde birlikte yegâne aynı tavuk da yok. Sivrice’birlikte, Maden’bile, Baskil’bile, Palu’nun büyük tıpkı kısmında küçükbaş hayvancılık on paralık namevcut. Hassaten buralarda yazın sıcaklardan, cılız otlardan dünya arada bir yangınlar oluyor. Farklı tarafta küçükbaş hayvancılığın kümelendiği bölgelerde küçükbaş hayvan bilimi, gökçe yazın bol otun bildirme erdemli olduğu dönemde de hayvanat açgözlü kalıyor. ve yem veriyorlar. Otlak dağılımında benzeri muvazenesizlik var. Azamet, bu gereksiz meraları bedelsiz üreticiye tahsil etmeli. Şimdi üreticiler, kışın rakımı düşük yerleri yeğleme ayar. Gökçe Yazın doğrusu yaylalara gidiyorlar. Neden rakımı bağan? Kışın belli belirsiz olur zooloji, daha çok kişi ağızlarla yemleme vadi. Fakat buna karşın oran bir çeşit bu köylerin meralarını üreticiye tahsis etmiyor veya edemiyor. Çıktı anayasal meyan mu var, kanuni ara mu var? veya üreticilerin yöneticilerin basiretsizliği mi?”

“5 BİN 200 LİRADAN HAŞAT YEM ALIP 7 BİN LİRAYA SATIYORLAR”

Süleyman Aylan isimli vatandaş dahi kesildiği halde küpeden düşürülmeyen bir nice hayvan üzere kâh besicilerin kooperatiflerden makul fiyata yem alıp yüksek fiyattan bunları sattığını ve bunun denetlenmesi gerektiğini belirtti. Aylan, şunları söyledi:

“Benim üzerime kayıtlı hayvanım yok. İşletmem var ama hayvanım yok. Boydak işletmesi olup de üzerine, insan hayvanı kestirmiş, küpeleri resmi olarak kayıtta duruyor. Herif satmış, koca hayvanı götürmüş, kestirmiş. Ama küpeleri duruyor. Küpeden düşürmemiş. Kaydı duruyor. Tarım müdürlüğünde kaydı duruyor. İstesem deminden Tarım İl Müdürlüğü’hangi gidip 200 -300 modül efsanevi kaydederim. Giderim şu dakika Tarım Kredi Kooperatifi’nin dağıtmış olduğu yerden alırım. Şu zaman Tanrım Cesaret Kooperatifi ağızotu veriyor hayvancılara bir acun var. Onun takip edilmesini istiyoruz. Ekincilik Yüreklilik Kooperatifi’nden 5 bin 200 liraya ağızotu alıyor, 7 bin liraya satıyor. On Paralık kendisi de gitmiyor, tüccarın tıpkı elemanı gidiyor. Oradan 5 bin 200 liralık yemi alıp satıyor. Aradaki kar da tüccara kalıyor. Resmi namına gelişigüzel öz var, ama hayvanı bulunmayan, ama işletmesi var. İnancınız olsun kim hayvancından çıktı bunlar alıp satıyor. Celal ne yapsa hırsızla esas edemiyor. Ama izleme dahi etmiyor. Bu haddinden fazla cesim. Bu işten nemalanan aynı dünya herif var. Hem tacir hem dahi böyle sahtekar insanlar var. İsterseniz ego kadın yapayım size, amma ego almam parasını.”