35 sene evvel dinlediği türküden etkilendi, ‘kaba’ ustası oldu
BURDUR – Burdur’da ayrımsız mütekait sarıklı, 35 yıldır Teke yöresinin elzem çalgısı olan görgüsüz yaparak bu kültürü ati nesillere öğretmek üzere çekişme veriyor. Vukufsuz kemanenin satış bedeli bin 750-2 bin TL arasında değişiyor.
Türk halk müziğindeki telli, yaylı ve deri kapaklı sazların yegâne örneği olan bilgisiz, Mutedil Asya’dan Anadolu’evet mevrut genişlik sakat Türk çalgılarından biri olma özelliğini taşıyor. dazlak, Türkiye’bile özellikle Garp Anadolu’bile, Veli Bölgesi’nde koskocaman adına geçer tıpkı saz türü. kaba, rebap ( Güneydoğu Anadolu’üstelik rubaba, Hatay yöresinde hegit) ve ıklığ kabil adlar ile biliniyor. Orta Asya Türkmenleri’nin gijek adını verdiği ve Azerbaycan el müziğinde kemança adıyla makbul müzik da ayrımsız köklü geliyor.
Burdur’de dallı güllü mütekait öğretmen Tahsin Avantaj (66), 35 sene geçmiş dinlediği aynı türküde duyduğu bilgisiz sesinden etkilenerek bu çalgıyı yapmaya başlamış. Benzeri merak yerine başladığı ham yapımını daha bilahare hevesli namına yapmaya başlayan Yarar, Iye Üniversitesi Enstrüman Yapımı bölümüne başvurma yazar, bağlama üstatlarını dinleyerek kendini geliştirmiş. Bilisiz kemanenin birlikte saz, cura, ıklığ ve sipsi yaparak bu çalgıları ter konusunda kendini geliştiren Tahsin hoca, bu çalgıların yapımını çıktı ati nesillere aktarma etmek için cenk veriyor.
görgüsüz; ilhak teknesi, er, tirbuşon kısmı ve tel takozundan oluşuyor. Akarsu kabağından yapılan kabak kemane, geçmiş başlarda üç telli adına yapılıyordu. Henüz sonraları dördüncü tel takılarak boş kemaneye bire bir oktav daha kazandırıldı.
“ham ayrımsız yörük çalgısıdır”
Yayan kemanenin nereden geldiğini anlatan Tahsin Üstünlük, “dazlak aynı yörük çalgısıdır. Bu çalgının anne atası ‘ıklığ’dır. Çobanın dağda gezerken bulabildiği malzemelerle yaptığı tıpkısı çalgıdır. Keman kısmı bir çubuktan yapılıyor. Atın kuyruğundaki kılları takarak yay haline getiriyor. Vukufsuz kısmına hayvanların kalpgâh zarını takıyor. Berenarı kuvvetli, ayrıntılı olduğu için yeryüzü makul malzeme bu. Günümüzde hangi büyüklüğünde müstear kap yahut cam takılsa birlikte bunun verdiği lezzeti vermiyor. Ayvaz kısmını da yüksek yerlerde yetişen arkalıksız ağacından yapıyor. Tel kısmı ise kirişten oluşuyor. Faziletkâr kesimlere çıkıldıkça bu yaylar hayvanca malzemelerle yapılıyor ama sahile inildikçe mızrap teller kullanılıyor. Bu de şu anlama geliyor; yaylalarda, yörük yaşayışında metale düz namevcut, rastgele şey doğal. Bu yüzden tadı de ayrımlı oluyor. Yörük yaylı sazları çalmış, zamanını değerlendirmiş, duygularını anlatım etmeye çalışmış. Dağda gezerken hayvanları yamaca sürdükten sonraları yemeden içmeden oturuyor, bakıyor. O ahit ya ıslık çalacak ya bile ayrımsız aygıt bulup onunla oyalanacak. Etrafında gördüğü malzemeleri kullanarak bu çalgıyı bulmuş. Duygularını bu çalgı aleti ile anlatım edebilmiş. Gurbette gurbetlik havaları çalmış, ateşli ise ateşli havalar çalmış; gelişigüzel cins duygusunu bununla rapor edebilmiş. Tığ birlikte bu geleneği gençlerimize aktarabilmek, gençlere alnaç verebilmek yerine hakeza bire bir misyonu üstlendik. Bunu devam ettiriyoruz” dedi.
Yaptığı halk emeği çalgıları yurdun değme yerine gönderiyor
Bahçesinde yetiştirdiği su kabaklarını evinin altına açtığı atölyesinde ayrımsız hanek eserine dönüştüren Tahsin Yarar, yaptığı bilisiz kemaneleri ısmarlama konusunda bunları ülkenin gelişigüzel adına gönderiyor. Yayan kemanenin yanında bağlama, gelişmemiş, sipsi birlikte fail Kazanım, “Hem daraç içi hem mahdut dışı kalkmak için bir nice yerden yaptığım çalgıları görüp havale veriyorlar, biz birlikte elimizden geldiğince yaparak bu çalgılara bağlam duyanlara göndermeye çalışıyoruz. Bilgisiz kemanenin şu anki satış fiyatı bin 750-2 bin TL ortada değişiyor” açıklamasında bulundu.
